Qədim Kalıncak Kırım vilayətində tarixi bir kənd olmuşdur. Bəzi mənbələrdə Kanlıcak şəklində də rast gəlinən Kalıncak ətrafında çoxlu İskit (Skif) kurqanları mövcuddur. Dərin və keçilməz əfsanəvi Or Kapı istehkamlarının üstündə yerləşir. 15-ci əsrdə tikilmiş 7, 5 kilometr uzunluğunda Or Kapı səddi ilə möhkəmlənmiş xəndəyi Sivaşa qədər uzanır. Əskilərdə bu səddi onun üzərində yerləşən Arabat, Yani kala və Fərəh kermen və ya daha çox yayğın adı Or Kapı olan üç qala qoruyurdu. Onlardan ən güclüsü və möhkəmi zəngin keçmişə malik Or Kapı idi (müasir Perekop) Onu bir neçə dərin xəndək əhatə edirdi. Bəzi yerlərdə onun dərinliyi 15 metrdir İndi də mahir bir sənətkar əlindən çıxmış qalınlığı iki metr olan bu qala divarların ehtişamı göz oxşayır, deyə Övliya Çələbi heyranlıqla yazırdı. Onun hazırda Armyansk adlanması isə bir tarixi olayla bağlıdır: Rus ordusunun Kirimi ilk dəfə işğalı zamanı (1736-39) ilk zərbə də Kırımın kilidli qapısı sayılan Or Kapı və onun Kalıncaka istehkamlarına (və ya Kanlıcaka) dəyir. 1735—1739 illər Rus-Türk savaşı gedişində rusların çoxdan gözlədikləri “Qara dənizə çıxma” planına uyğun olaraq feldmarşal Kristof Minix komandanlığında 40 minlik rus ordusu 19-21 may 1736-cı ildə Kırımın mətanətli giriş kalası olan Or Kapını hücumla aldı və Kırımın yolunu açdı. Bu zaman onun müdafiə istehkamlarını ələ keçirib dağıtdı. Beləliklə, Or Kapı qala-şəhəri də işğal edildi. Osmanlı idarəsində olan yerlərdən qaçıb rusların qanadları altına girmək istəyən yunanlar və ermənilər məhz bu tarixdən Or Kapı və həndəvərində yerləşdirildilər. Elə həmin vaxtdan ermənilərin məskunlaşdırıldığı Or Kapıdan 7 km. aralıda yerləşən Kalıncak qəsəbəsi Armyanskiy Bazar adlandırıldı. Eləcə də möhtəşəm Or Kapı qalası da bu zamandan Perekop “təkrar qazılmış”(xəndək) adlanmağa başlamışdı. Kalıncak şəhərciyinin isə Armyansi Bazar adı 1921-ci ildə Armyansk olaraq sabitləşdirildi. 1993-cü ildən müstəqilliyini qazanmış Ukraynanın tərkibində şəhər statusuna malikdir. Amma qaynaqlarda Kanlıcak və ya Kalıncak şəkillərində keçir: “1701-ci ilin ocağında Qazı Girey Bağçasaraydan çıxıb gələrək Fərəh Kermendən çox uzaq olmayan Kanlıcakda ordugah qurdu”; “Or Kapı istehkamları Kalıncak istehkamları adlanırdı” və s. Kırımın Rusiya idarəsinə keçməsi ilə bu iş daha da genişləndi. 19 apreldə Yekaterina “Tatar dövlətinin sərbəstliyinin sonu çatdı” deyə bəyanat verməsiylə (1774) dərhal erməniləri və yunanları Kırıma köçürüb yerləşdirməyə başladılar, bununla 250 il bundan əvvəl bura yerləşdirilmiş erməni və yunanlar sayca çoxaldıldı. Bundan ötrü həmin məntəqələrdən tatarları məcburən başqa yerlərə köçürüb parçalayırdılar. Lakin yerli tatarlar bu uzun-uzadı müharibələrdən sonra öz acı taleyi ilə heç də barışmaq istəmirdilər. Məsələn onları Tamandan köçürərkən ayağa qalxdı. Lakin Ruslar bu üsyanı qan içində boğdu; tatarların var-dövlətlərini müsadirə edib tərəflərinə çəkdikləri kalmıklara payladılar. Kalıncak adına Azərbaycanda da rast gəlinir; İsmayıllı bölgəsi ərazilərində dağlara sığınmış, əmin-aman bir yamacda Qalıncaq kəndi yerləşir. Rus çarizminin türk-müsəlman ucqarları ruslaşdırmaq siyasətinə uyğun olaraq 1840-cı illərdə bu torpaqlara ruslar köçürülməyə başlayır; Qalıncaqlıların ata-baba ərazilərində köçürülmə rusları yerləşdirirlər; məşhur İvanovka kəndi belə yaranır…
Kalıncak qala divarlarından qalıntılar. İsgitlər dövründən qalma
Şəhərin girəcəyi
Minaxanım Təkləli Nuriyeva
Azərbaycan Dövlət Pedaqoji Universiteti
Yazıya 12 dəfə baxılıb