(“Aldanma sözlərə” romanından)
Getdin, indi qaranlığa yoldaşam,
Gecə olub, gündüzümü apardın.
Yollar ilə yol gedəndə azmışam
Sən əyrimi, sən düzümü apardın
Həsən Cabbar
Xuraman yataqdan bir həftə sonra qalxdı. Artıq özünə gəlmişdi. Bu müddət ərzində Arzu bağçaya getmədi. Xuraman sağalmasını gözləyir, qonşulara əziyyət vermək istəmirdi. Əzizənin sözləri, düşdüyü vəziyyət heç cür onun yadından çıxmırdı.
Əri ilə Əzizəni hansı münasibət, hansı tellər bir-birinə bağlayırdı? Murad Xuramandan ötrü dəli-divanə idi. Kölgə kimi dalınca sürünərdi. “Mənə qismət olmasan, həyat məndən ötrü cəhənnəmə dönəcək və mən bu dərdə tablaşa bilməyəcəyəm. Sənin yerini heç bir qız verə bilməz” deyərdi.
O, jurnalist idi və çox incə qəlbi vardı, hədsiz həssas və səmimi idi. Xuraman da Muradı çox sevirdi. Bir gün onu görməyəndə dünya ona dar gəlirdi. Rəfiqələri onu qınayır: “Ay qız, indi zəmanə dəyişib. Leyli-Məcnunluq dövrü çoxdan keçib”, – deyirdilər. “Elə qızlar var ki, gündə bir oğlan dəyişirlər. Hələ oğlanları demirik. Nə qədər cavansan, şuxsan, təravətlisən kefindən qalma. Gəz, əylən. Sevgi boş şeydir, şairlərin uydurmasıdır. Sevgidən dəm vuranlar, avam, fərasətsiz adamlardır. Oğlana nə qədər çox bağlansan, dərdindən ölsən də, başqasına rast gələndə görürsən, elə həmin-həmindir. Məşədi İbad demişkən: “O olmasın, bu olsun”. Sənə nə lazımdır, tumarlanmaq, öpülmək, qoxulanmaq, oğlanın qucağında uymaq?! Bunu hər oğlan edə bilər. Axırı da yatağa girənəcəndir. Kamını aldın, görəcəksən bu, bir elə çətin iş deyilmiş. Yataqda da nə etməli olduğunu bütün oğlanlar bacarır. Elə ki, bu iş də adiləşdi, bezəcəksən. İnsan yeknəcəklikdən, gündə eyni adamı görməkdən axır ki bezir. Onda gözlərin başqasını gəzəcək. Gizli də olsa, gedib qucağına girəcəksən. Sonra o da adiləşəcək. Görəcəksən o da elə sənin kişin kimidir.
Xuraman həyat, sevgi barədə belə yüngül, məsuliyyətsiz danışanlardan ikrah edər və onlara cavab verərdi: “Deyirsiniz ki, axırda görəcəyəm elə hamısı eyni cürdür. Eyni cürdürsə, bəs niyə bunu ona, onu buna dəyişirəm. Elə birinə bağlanıb qalaram, həyatımı ona həsr edərəm. O da görəndə ki, ona sadiqəm, sədaqətliyəm mənə məhəbbəti daha da artar”.
– Ay qız, sən necə də sadəlövh və avamsan. Elə bil zəmanə adamı deyilsən, kinoya, teatra, baxmırsan. Gətirərik, videoya tamaşa edərsən, onda görərsən ki, oğlanlarla, qızlar nə oyun çıxarırlar. Həm onlar, həm bunlar zövqü-səfa görür, yaşayırlar özləri üçün. Həyatgözəlolandaömüruzanır, aybinəva.
– Səndediklərinpozğun, fahişəqadınlar, ismətsizqızlardır. Binamuskişilərdirki, biryubkagörənkimiöznamuslarınıdaunudurlar.
– Əgərqadınikincikişiiləgörüşürsə,eləodafahişədir. Eləbilirsən, ərəgedəndənsonra, özünəməşuqəaxtarmayacaqsan. Busədaqətliqızları 5-6 ilsonragör. Birdəgörürsən, işyerində, koldibində, barların“qıfıllıotaqlarında”kişininqucağındaoturub. Mənimlərazılaşmırsan, ancaqyadındasaxla, sənözünəzülmetsəndə, nəqədərərinəsədaqətliqalsanda, osənidəyişəcək, biryox, birneçəqadınlagörüşəcək, evəgecgələcək. Soruşandadadeyəcəkki, işadamıyam, nəedim. Məzuniyyətəgedəcək, oradakimlərləsəgörüşəcək. Ezamiyyətdəolacaq, yenəkimi isətapacaq, toyda, şənlikdə, iclasdagözlərikimiisəaxtaracaq. Kefindəolarkən, qucağındadünyanınməlakəsinisinəsinəsıxarkənfikirləşəcək: “Mənimarvadımnecədəsadəlövhdür!”. Ogünbirday-dayıiləgörüşdüm. Kalandır. Bilirsənindiyəkimineçəqadınla olub?!
İndiəliqoynundaqalan, ərininqaraçərçivəlişəklinəyarıinam, yarışübhəlibaxanXuraman: “Olabilməz! Olabilməz!” – deyəöz-özünədüşünürvəeynizamandaƏzizənin“Olabilməz! Olabilməz!”kəlmələrini, onunçaşqın, pəjmürdə, qəm-qüssə, dərd-ələmləyüklənmişsifətinixatırlayırdı.
***
Keçən günlərimi qaytaraydılar…
Keçən günlərimi qaytaraydılar,
Gələn günlərimi qurban verərdim.
(mahnıdan)
Əzizə cavan idi. İki-üç il olardı ali məktəbi bitirmişdi. Xuraman biləni, əxlaqlı, vicdanlı, oturuşuna-duruşuna fikir verən, böyük-kiçiyin yerini bilən, uşaqları böyük bacı, ana kimi sevən, öz işinin vurğunu olan qız idi. Subay qızla ərinin arasında nə ola bilərdi?
Bu suallar indi Xuramanın müqəddəslik pərdəsinə bürünmüş bütün inamlarını alt-üst edirdi. O, Muradı həqiqi kişi, ər kimi həmişə sevmiş, ona hörmət bəsləmiş, öz idealı sanmışdı. Ərinin ona xəyanət edəcəyi barədə heç vaxt düşünməmişdi. Murad da heç vaxt buna əsas verməmişdi. Sənəti ilə bağlı müxtəlif adamlarla, lap elə qadınlarla görüşüb söhbətləşərdi, müsahibə götürər, reportaj, oçerk yazardı. Hara getdiyi, kiminlə görüşdüyü barədə həmişə ona danışardı. Uşaq bağçasından yazı verməmişdi. Hətta bir dəfə Xuraman ona: “Bu qədər məqalən çıxır, bir uşağın, Arzu balamızın bağçasından da yaz”. Onda Murad: “Qızımız orada tərbiyə alır, birdən fikirləşərlər, onun xatirinə, qızımıza görə bağçadan yazmışam. Belə şeylərlə aram yoxdur. Vaxt gələr müxbirlərdən birini göndərərəm, yazar”, – deyə cavab vermişdi.
Bu bir-iki ildə Murad bağçada da olmamışdı. Arzunu həmişə Xuraman aparar, axşamüstülər isə gedib bağçadan götürərdi. “Bəs Əzizə Muradı haradan tanıyırdı. Bəlkə qız institutda oxuyanda görüşüblər. Ya da küçədə, metroda, toyda. Biçimli, xoş sima, cavan qızdır. Rəfiqəmin o vaxtlar dediyi sözlərə inanmasam da, görünür, hansı fikir isə həqiqətə yaxındır. Axı Murad sirrini məndən niyə gizlədirmiş. Mən bir dost kimi, ona yaxşı dost olmuşam, bir ana kimi qızımdan heç nəyi əsirgəməmişəm. Bir qadın kimi Allah məndən heç nəyi əsirgəməyib. Boy-buxun, gözəllik, lətafət… Evin bütün işlərini görmüşəm, palını-paltarını vaxtında yuyub, ütüləyib, hazırlamışam. Evin bazarlığını özüm eləmişəm. İşləmişəm ki, Murada ağırlıq düşməsin. Bir arvad kimi yatağını isitmişəm, ürəyi istəyincə kamını alıb… Bəlkə, rəfiqəm deyən kimi, insanın doyduğu gün gəlir. Yox, ola bilməz, axı heç kim bilməsə də, mən bilirdim ki, hər dəfə o, başını sinəmə qoyanda dünyanın bütün dərd-sərini unudub mənəvi rahatlıq tapırdı. “Dünyanın bütün gözəlliyi, var – dövləti buradadır – evimdədir. Böyük-böyük imarətlər, zəngin saraylar mənim evimi əvəz edə bilməz. Heç kim, heç nə arvadımın, uşağımın yerini verə bilməz” deyirdi.
Murad, əzizim, inanmağım gəlmir. Yəni sən də boğazdan yuxarı danışırsanmış?! Axı sən mənim həyatım idin. Sənin yoxluğun onsuz da məni yetim qoydu. Öləndən sonra da xoş xatirələrin işığında yaşayır, səni yanımızda hiss edirdik. Elə zəngin xatirələr ki, ömrümüz boyu nikbin yaşamaq, qəmin-qüssənin, bədbəxtliyin nə olduğunu bilmədən ömür sürmək kifayət idi. Bəs bu nədir? Axı sən belə iş tutmazdın, axı niyə, nə üçün? Sağlığında özünə büt yaratdığın halda, yoxluğunda müqəddəs ruhuna ləkə gətirdin.
Axı nədir vəfasızlığına səbəb? Mənəvi ehtiyacmı – məgər bu ehtiyacı ödəyə bilmirdimmi? Fiziki tələbatmı? Məgər mən yataqda aciz idimmi?
Bəs elə isə nədir səbəb? Kimdir bais? Bəlkə rəfiqəm haqlıdır? Demək, xəyanəti insan nəsli doğulanda özü ilə gətirib? Sevimli arvadı ilə yatağa girəndə xəyalında başqasını canlandırıb, ya da onunla görüş barədə fikirləşib. Belə olmasaydı, şairlər, yazıçılar xəyanətdən cild-cild əsərlər yazmazdı, bəstəkarlar bu qədər mahnı bəstələməzdilər. Bəs Leyli sevgisi, Kərəm yanğısı, Şeyx Sənan istəyi nəymiş görəsən?!
Düşüncələr Xuramana əzab-iztirab verir, varından yox edirdi. Onun üçün dünyada müqəddəs bir varlıq, ülvi bir yaranış, qibtə ediləsi, öyünüləsi şəxs vardı, olacaqdı. Bəs indi? Bu aldanışa görə özünə qəsd etsinmi, ərinin şəklini divardan götürsünmü? Bəs xoş, bəxtiyar günlər, onların doğurduğu yaşamaq, işləmək yanğısı? Bəs qızı, onun gələcəyi, sabahı?!
Bəlkə Əzizə ilə danışım? Nə danışım onunla? Deyim ki, ərim səni necə əzizləyirdi, sevdiyini sənə necə söyləyirdi? Evli olduğunu, qızı olduğunu, onlara “Sizi dünyalar qədər sevirəm” dediyini sənə danışırdımı?
O qız – Əzizə də çəkdiyini çəkib. O, bəlkə məndən də çox iztirab, peşmançılıq çəkir. Mən onun kəbinli arvadı idim. Qızım, ailəm, evim var. O isə subay, məsum, bakirə qız. Ailə qurmaq xəyalı ilə Murada sarı addım atıb. Bəlkə Əzizəyə deyibmiş ki, məni boşayıb, onu alacaq! Yaxud belə fikri varmış.
Ey dili qafil, bəlkə qızla yaxınlıq edib? Bəlkə də bir qız onun yadigarını bətnində gəzdirir?
Xuraman üzünü Muradın qara çərçivəli şəklinə tutub: “Hə, Murad, bütün bu suallara nə cavab verərdin?”
Muradsusurdu. Obirdahadanışmayacaqdı. Bütünsirləriniözüiləaparmışdı. AmmaXuramanonusevirdi, onanifrətedəbilmirdi, bilməyəcəkdi!Rəfiqəsiyalandeyirdi. Odahaheçkimləgörüşəbilməyəcək. GecələronsuzdaMuradınxəyalıiləyatağagirir. Onunxəyalıiləqucaqlaşır, mənəvivəfizikirahatlıqtapır. Muradyuxularınagəlir. Ammaəvvəlkikimi, şən, bəxtiyaryox, birqədərqüssəli, səksəkəligəlir. Eləbilnədənsəehtiyatedir, sirrininfaşolacağındanqorxur. Xuramanıqucaqlayır, başınıonunsinəsinəqoyur, əlləriiləbədəninəsığalçəkir. AmmaXuramanhissedirki, Muradəvvəlkikimihərarətlideyil, əllərinin, sinəsininhərarətieləbilazalıb. Görünürinsanməhəbbətiniikiyerəböləndə, sinəsindəikisevgigəzdirəndə, hərarəti, istiliyiazalırmış.
Murad, sənməhəbbətiniyarıyabölsəndə, mənböləndeyiləm!Sənmənimçinyenəvarsan, olacaqsan, sənəolaneşqimməniyaşadacaq! Qızımızıböyüdəcəyəm. Eşidirsən, Murad, rahatyat. Mənmöhkəmadamam, xəyanətəxəyanətləcavabverənlərdəndeyiləm. Səninruhunuincitmərəm, narahatolma. Mənəverdiyinsevgiömrümboyubəsimdir. Ammabirazsəndəngileyimvar.
Xuramanşəkliçıxardı, yaylığıiləqaraçərçivənisilib, Muradınüzündənöpdüvəşəkliyenidənasdı. Sonraobiriotağakeçdi.
Arzuyatırdı. Yorğanbirqədərçiynindənaşağıdüşmüşdü. Yorğanıonunüstünəçəkməkistəyəndəqızgözləriniaçdı:
– Anacan, hələyatmamısan? Qurbanolum, ana, dahaağlama. Yoxsaməndəağlaram.
Xuraman özünü qüssəsis göstərmək istədi:
– Yoxqızımağlamamışam. İndiyatacağam. O, qızınınüzündənöpdü. İndisəninatanda, anandamənəm, qızım. Dördyaşındantaleyinəatasızlıqdüşdü. Sənianasızdaqoyabilmərəm. Bizyaşamalıyıq, sənsıxıntıçəkməməlisən.
Xuramanpaltarınıçıxarıbçarpayıyasarıgetdi. Muradbeləanlarda, çarpayıdasakitcəuzanar, özünüyatmışgöstərərdi. Eləki, Xuramanyerinəgirirdi, Muradtezqollarınıaçıbonubağrınabasır, öpüşlərəqərqedirdi. OnagörədəXuramanbirnövadətkərdəolmuşdu. Çarpayıyayaxınlaşandaqeyri-ixtiyaribaxışlarıMuradınyerinədikilirdi. Yeriisəboşidi. Onunyastığınadəyməmişdi. YataqdaMuraddanqalanbircəoidi. Yorğanda, döşəkdəikisininidi. Təkcəhərəninayrıcayastığıvardı. Bəzənyastığınbiribirmüddətsahibinigözləyirdi. İkibədənbir-birinəqovuşananlarda. Sonrahərəbaşınıözyastığınaqoyar, şirinyuxuyagedərdi.
***
Sevgilim artıq ölmüş, qalıb harayım
Ay çaxan şimşəklər, vurun siz məni
Sevgilim artıq ölmüş, qalıb harayım
(mahnıdan)
Saatın cingiltili səsi səhər tezdən Xuramanı yuxudan oyatdı. Bu gün işə çıxacaqdı. Arzunu da bağçaya aparmalı idi. Çaydanı qazın üstünə qoydu, soyuducudan yağ, pendir çıxartdı ki, bir az isinsin. Vanna otağına keçib yuyundu. Dodaqlarına pomada, gözlərinə sürmə çəkməklə arası yox idi. Murad da məsləhət görmürdü. Bəzi qadınlara Allah-taala gözəlliyi özü verib. Amma onlar da rənglənirlər. Əslində üz-gözlərinə çəkməsələr, bundan daha yaxşı görünərlər.
Xuraman azacıq ətirlənərdi. Ətirli sabunlarla yuyunardı, vəssalam. Onun bəzək-düzəyi bundan ibarət idi. Muradı itirəndən sonra ətir çəkməyi də yığışdırmışdı.
Çayı dəmləyib Arzunu oyatdı. Səhər yeməyini yeyib çıxdılar. Xuraman Əzizə ilə qarşılaşmaq istəmirdi. Təzə nəsə eşidəcəyindən qorxurdu.
Odur ki, dayə ilə rastlaşmasından istifadə edib Arzunu ona təhvil verdi. Axşamüstü də Əzizəni görmədi, Arzudan da onun barəsində soruşmadı. Ertəsi gün qızını bağçadan götürəndə Arzu dedi ki, dünən də, bu gün də müəllimə gəlməmişdi. NövbətigünözüƏzizənisoruşdu.
Arzudedi:
– Bizdəindibaşqamüəllimədir.
Xuramanfikrəgetdi: “Yəqinonunlagörüşməməküçünqrupunudəyişib”.
– Bağçada, həyətdəoynayandagörmüsənƏzizəmüəlliməni?
Arzu ani fikirləşib cavab verdi:
– Görməmişəm.
Xuraman fikrini bildirdi:
– Yəqinməzuniyyətəgedib.
Arzu təəccüblə soruşdu:
– Haragedib?
– Məzuniyyətə…
Bir şey başa düşməyən Arzu yenidən soruşdu:
– Oharadır, ana ?
Xuramanıgülməktutdu:
– Qızım, məzuniyyətyerdeyil. İldəhəradamabirayistirahətverirlər. İşləyirik, dincəlməliyikdə. Yoxsailboyuişləsəadaməldəndüşər.
– Bəs, anacan, hərdənbağçayagetmirikaxı. Müəllimələrdəgəlmir. Evdəqalır.
Xuraman qızını qucaqlayıb öpdü və onu başa salmağa başladı:
– Düzdeyirsən, balası, eləyervaraltıgünişləyibbirgünistirahətedirlər. Eləyerdəvarki, beşgünişləyibikigündincəlirlər. Hələbayramgünləridəişolmur. Bunlardavar, ildəbiraylıqistirahətdə. Hələelələrivarki, onlaraikiayistirahətverirlər.
Arzusevindi:
-Anacan, mənƏzizəmüəlliməniçoxistəyirəm. O, yaxşımüəllimədir. Demək, evdədincəlibyenəgələcək… Nəyaxşıoldu, məndəeləbilirdim, dahabizimqrupdaişləməyəcək.
Xuramanqızınınsevincinəşərikçıxaraq:
– Əlbəttə, gələcək,- dedi.
ƏzizəilərastlaşmamaqüçünqrupotağındanaralıdadayananXuramanonunuşaq bağçasındaolmadığınıyəqinləşdiribqərara aldı ki, təzətərbiyəçiilətanışolsun. Özünütəqdimedib:
– Arzununanasıyam, – dedi.
Tərbiyəçidəöznövbəsində:
– Çoxşadam, – dedi. -Arzuyaxşıbaladır. Məşğələlərdəyaxşıiştirakedir. Oyunlardayoldaşlarındangeriqalmır.
Xuraman xəbər aldı:
– SizƏzizəmüəlliməniəvəzedirsiniz?
Tərbiyəçi başını buladı:
– Yox, əmrimitəzəveriblər. Mənonunyerindəişləyirəm.
Xuraman təəccübünü gizlətmədi:
– Onunyerində? Bəsohansıqrupdadır?
Tərbiyəçi cavabında dedi:
– Əzizədahabağçadaişləmir. Ərizəyazıbözxahişiiləişdənçıxıb.
Matı-mutu qurumuş Xuraman soruşdu:
– Çıxıb? Bəsharagedib?
– Deyəsənrayona – ata–anasınınyanına …
Xuramanbudəfə uşaq bağçasındanacıtəəssüfhissiləqayıtdı. Əzizəninxətriniodaistəyirdi. Əriiləolanmünasibətlərinə görəonuqətiyyənqınamırdı. O, gənc, təcrübəsizqızidi. Xəyallarında gələcəkgünlərinplanlarınıqurur, sabahıneşqiiləarzularınınhəyatakeçməsinigözləyə-gözləyəyaşayırdı. Axırıdabelə … Eşqidaşadəyibçilikləndi. Arzuları, diləkləripuçoldu. Ümidləri qönçəikənsoldu. Xuramanbircəşeyibaşadüşmürdü: nəəcəbMuradınölümündənxəbəriolmayıb.
O, qızınınəlindəntutubgetsədə,düşüncələrəeləqapılmışdıki, Arzununvarlığını, yanında olduğunubeləunutmuşdu. BirdənArzudilləndi:
– Ana, təzətərbiyəçimiznədedi, Əzizəmüəllimənəvaxtqayıdacaq?
Xuramanbirəvvəlistədidesinki, o, birdahabağçayaqayıtmayacaq. Lakinqızınınümidiniqırmamaqüçün:
– Obilmir,- dedi. Sonraöz-özünəfikirləşdi: “Arzuyasözündüzünüdemədim. Beləyaxşıdır. Yavaş–yavaşonunyoxluğunaalışar. Ozaman həqiqətisöyləyəndətəsiriazolar”.
Onlarartıqevəçatmışdılar. Xuramançantasındanaçarıçıxarıbqapınıaçdı.
(ardı var)
Yazıya 792 dəfə baxılıb
