: Nəsr

Ruhumuz və dilimiz. Tanınmış şəxsiyyətlərin dil haqqındakı fikirlərini oxuduqca, dilimizə sevgimin artmasına və bu dildə danışan bir xalqın övladı olmağımdan qürür duymağıma rəğmən, onunla bağlı dərdim də təzələndi. Ani olaraq ali təhsilli olsam da, xarici dil bilmədiyimdən qapıları üzümə açılmayan ofislər, şirkətlər, təhsil kompleksləri yadıma düşdü. O qapılardan hər dəfə qayıdanda düşünürdüm ki, müstəqillik davamız, dilimizin dövlət dili olması heç kimdən asılı olmamaq, azad vətəndaş olmaq üçün deyildimi? Məgər biz bu davanı başqalarının dilini yurdumuzda hakim etmək üçünmü aparmışdıq? Bütün bu düşündüklərim, “Niyə mən öz dilimdə işləyə bilmərəm?” sualları sanki məni ruhdan salırdı. Bestujev-Marlinskinin “Azərbaycan (türk) dilini bilməklə bütün Şərqi gəzib dolaşmaq mümkündür” ifadəsi, Lermantovun dilimizi Şərqin fransız dili adlandırması bu dilin əzəmətindən, böyüklüyündən xəbər vermirmi? Böyük rus şairi təsadüfənmi belə yazırdı: “Tatarca (azərbaycanca) öyrənməyə başlamışam, bu dil burada və ümumiyyətlə, Asiyada, fransız dili Avropada vacib olan qədər lazımdır. Heyf ki, indi öyrənib başa çatdıra bilməyəcəm, sonra lazımola bilərdi”. Dilimizin gözəlliyi “Kitabi-Dədə Qorqud” dastanlarında, “Divani- lüğət-ət türk” də, ustad Əbülüla Məərrinin XI əsrdə şagirdi Xətib Təbriziyə anlatdığı sözlərdə, Füzuli qəzəllərinin ruhunda, Aşıq Ələsgər qoşmalarının nəfəsində, Məmməd Araz şeiriyyətinin istiliyində deyilmi? Bu, həqiqətən, belədirsə, dilimiz bütün leksik-semantik fikir çalarlarına sahibdirsə, digər dillərə məhəbbət, sevgi, ana dilinə biganəlik haradan qaynaqlanır? Niyə vaxtilə Şərqin aparıcı dili kimi qiymətləndirilən bir dili ölkəmizin aparıcı dili edə bilmirik? Bu qədər zəngin bir dilimiz olmasına rəğmən, niyə xarici şirkətlərdə işləyən süpürgəçilərimizə belə az qala xarici dil kursları təşkil edirik? “Öz ana dilimizdə danışmağı ar bilən fasonlu ədəbazlar” üzündəndirmi bunlar ? “Nə qədər dil bilsən, o qədər insansan” ən çox sevdiyim ifadələrdəndir. Təbii ki, mən Hüqonu, Bayronu, Geteni, Danteni orjinaldan oxumağı ürəkdən istərdim. Bütün dillərə sevgim və rəğbətim də sonsuzdur. Amma mənim öz anam,öz ana dilim var. Böyük ədibimiz F.Köçərli yazırdı: “Ana dili millətin mənəvi diriliyidir... Ananın südü bədənin mayəsi olduğu kimi, ana dili də ruhun qidasıdır”. Anamızı sevdiyimiz kimi dilimizi sevməliyik, onu ruhi qidamız kimi qorumalıyıq. Oz dilini yaşatmayan xalqın dilini başqası yaşatmayacaq, öz ruhunu qaranlıq dalana salanı başqa ruhlular günəş işığına çıxarmayacaq. Unutmayaq ki, bu dil 50 milyonluq Azərbaycan və 300 milyonluq dünya türklərinin dilidir. Bu dili sevməyənlər, bu dilə xor baxanlara, bu dili ögey bilənlərə son olaraq böyük şairimiz B.Vahabzadənin aşağıdakı misralarını xatırladıram: Bu dil - bizim ruhumuz, Eşqimiz, canımızdır. Bu dil – bir-birimizlə əhdi – peymanımızdır. Dilimizi sevək, qoruyaq,yaşadaq!

Pərvanə O-nurlu – “Ruhumuz və dilimiz”.

13 04 2019 / 23:32 - Nəsr, ƏDƏBİYYAT
              Ruhumuz və dilimiz. Tanınmış şəxsiyyətlərin dil haqqındakı fikirlərini oxuduqca, dilimizə sevgimin artmasına və bu dildə danışan bir xalqın övladı olmağımdan qürür duymağıma rəğmən, onunla bağlı dərdim də t...
56344501_2623761660970829_6040904474287931392_o

Qalib Şəfahət – Mühakimə (HEKAYƏ)

02 04 2019 / 21:55 - Nəsr, ƏDƏBİYYAT
Qəflətən başına ağır zərbə endirilmiş  kimi yuxudan dik atıldı. Gözləri alacalanırdı. Sifətini turşutdu. Üz-gözü qantərin içində idi. Elə bil başını suya basıb çıxarmışdılar.  Öskürək sinəsində vulkan kimi püsgürürdü.  Y...
img1873029

Kənan HACI – “BOZ İLAN” (hekayə)

25 03 2019 / 21:51 - Nəsr, ƏDƏBİYYAT
… Ev-eşiyi yox idi. Sığındığı yer dünyayla üzülüşmüş, divarlarını mamır basmış yastı-yapalaq, tənha bir daxmadan ibarət idi. Bu daxma onun müvəqqəti sığınacaq yeri idi. Ucu-bucağı olmayan, təkcə bir tərəfi çay daşl...
26168538_1973881102625558_3805349614218759972_n

İradə Aytel – SƏHV DÜŞƏN «FATİHƏ»

24 03 2019 / 21:08 - Nəsr, ƏDƏBİYYAT
(hekayə) Axşamdan bir yerdə qərar tutmayan Simnaz, gecəni səhərə dirigözlü  açmışdı. Bu gün onun bacısı Çimnazın ölümünün ildönümü idi. Dərdi-azarı olanda, sıxılanda, hətta ağrıyıb-acıyanda da Çimnazın məzarını ziyarət e...
E. Cabbaroğlu(1)

EYYUB CABBAROĞLU – Esselər

01 02 2019 / 01:31 - Nəsr, ƏDƏBİYYAT
HAMAM SUYU BƏHANƏDİR Hamam suyu ilə tutulan dostdan bir müddət sonra necə qoxu gəldiyini hamı olmasa da, başına gələnlər bilirlər. Heç kimə arzulamıram, çox kötü şeydir. İlk baxışda adama elə gəlir ki, iyi olmayan və dai...
ZAHİD QASIMLI Ali təhsilli filoloq, yazıçı-publisist, Mingəçevir Bələdiyyəsinin üzvü, hekayə və publisistik yazıları çeşidli qəzet-jurnallarda və müxtəlif adlar altında nəşr olunan ədəbi almanaxlarda işıq üzü görüb. AYB Mingəçevir bölməsinin nəzdində fəaliyyət göstərən “Palitra” Ədəbi Klubunun rəhbəridir.

Zahid Qasımlı – BİR OVUC TORPAQ

01 02 2019 / 01:14 - Genel, Nəsr, ƏDƏBİYYAT
(hekayə) Eldar düşüncələr burulğanından qurtula bilmirdi. Bir-birini təkzib edən fikirlərin mübarizəsində qalibi müəyyən etməkdə çətinlik çəkirdi. Bu səfər ona nüfuzunu itirmək bahasına başa gələ bilərdi. Ermənilər Qarab...
26168538_1973881102625558_3805349614218759972_n

İradə Aytel – QONAQLIQ  

28 01 2019 / 20:57 - Gündem, Nəsr, Redaktor seçimi, ƏDƏBİYYAT
(hekayə) Yolçuluq onu yormuşdu. Zarafat deyil, gecə səhərə kimi yol gəlmişdi, həm də Qazax-Bakı qatarı ilə. Öz-özünə deyinirdi: “andıra qalsın kasıbçılığı, ağlı olan da plaskardda yol gedər? Yan-yörəndəkinin iyi-qoxu, xo...
2

Xəfif küləyin mehi (hekayə)

28 01 2019 / 17:19 - Nəsr, ƏDƏBİYYAT
(hekayə)   Günəşin zərif telləri bərq vurduqca insanları kölgəyə çəkilməyə vadar edirdi. Dalğalar yırğalanaraq öz sərqilərini oxuyur, ucu-bucağı görünməyən yatağında o tərəf-bu tərəfə çevrilir, astadan mürgüləyirdi. Elnu...
Sevgi görməyən bir qız uşağı, övladından ayrılmış ana, namussuz elan edilmiş aşiq, şeiri tanrısı hesab edən sənətkar və ən əsası isə, özünü tapmağa başlayanda həyatını itirən bədbəxt bir qadın-Füruğ Fərruxzad. Adının mənası işıq olan Füruğ, 1934-cü ildə Tehranda hərbiçi ailəsində dünyaya gəlir. Onun qara taleyi elə anadan olduğu gündən başlayır. Sanki hansısa qüvvə onu bilərəkdən bu bataqlığa atır ki, öz alovu ilə geridə qalanlara işıq saçsın. 1951-ci ildə 17 yaşında məcburi olaraq ərə gedir. 1952-ci ildə ilk kitabı "Əsir" işıq üzü görür. 1953-cü ildə oğlu dünyaya gəlir. 1954-cü ildə ərindən boşanır. Şəriət qanunlarına əsasən oğlunun atası ilə qalmasına qərar verilir. Bu azmış kimi, boşandıqdan sonra heç vaxt oğlunu görə bilmir. İlk şeirlərindən birini də oğluna həsr edir: "Səni istəyirəm və bilirəm ki, əsla qoynuma ala bilməyəcəyəm səni. Sən o aydın və parıldayan göy üzüsən, mən isə bu qəfəsdə dustağam" 1956-cı ildə İtaliyaya gedir. 1957-ci ildə "Divar" adlı ikinci kitabı işıq üzü görür. 1959-cu ildə üçüncü kitabı "Üsyan" nəşr olunur. 1960-cı ildə İrana geri qayıdanda, artıq şeirlə bərabər Teatr və Kino sahəsi ilə də maraqlanmağa başlayır. 1962-ci ildə lentə aldığı "İtaliya" adlı sənədli filmi, İtaliyada sənədli filmlər festivalında birinci yerə layiq görülür. 1963-cü ildə "Qara ev" filmi isə Almaniyada ən yaxşı film mükkafatını qazanır. 1964-cü ildə "Başqa bir doğuluş" adlı dördüncü kitabı yayımlanır. 1965-ci ildə "Unesko" və Bernardo Bertolucci tərəfindən haqqında iki sənədli film çəkilir. 1967-ci il 14 fevralda yol qəzası nəticəsində dünyasını dəyişir. Bu xronoloji ardıcıllığı əbəs yerə qeyd etmədim. İran kimi qapalı şərq ölkəsində, qadınların azad olmadığı bir zamanda və bir sistemdə cəmiyyətin qəbul etmədiyi işləri ardıcıllıqla görmək heç də asan deyildi, həm də bir gənc qadın üçün. Amma Füruğ Fərruxzad bunu bacarmışdı. Günümüzdə modern, sərbəst, azad qadınların mentalitet və ictimai qınaqlardan doğan "qadın cəhalətinə", "qadın avamlığına" qarşı apardığı mübarizəni 20-ci əsrin 50-ci illərində, İran kimi şərq ölkəsində, 20 yaşlarında olan Füruğ Fərruxzad aparmağa başlamışdı. Füruğ öz həyat tərzi və yaradıcılığı ilə azadlığın nə qədər əlçatmaz, nə qədər gözəl və necə dadlı bir nemət olduğunu cəmiyyətə çatdırmaq istəyirdi. Füruğ Fərruxzad, yaradıcılığını həyatı ilə birləşdirərək sadəcə şeirlər yazan bir qadın deyildi. O, həm də bütün dərdlərini şeirləri ilə danışdırmağı bacaran bir şair idi.Yazdığı şeirlər ilə 20-ci əsrin ortalarında, İranda qadın olmağın bütün təfərrüatını və mahiyyətini simvolizə etməyə çalışırdı. Füruğ, müasir İran ədəbiyyatının əsas simalarından hesab olunur. Müasirlərindən fərqli olaraq, o bütün varlığını yaradıcılığa, yaradıcılıq vasitəsi ilə isə radikal sistemin içində nəfəs ala bilməyən, boğulan insanlara həsr eləmişdi. Qadınların qadın ola bilməsinin, arzularının, istəklərinin azad və müstəqil yaşamağa layiq olmaqlarının simvolu olmuşdur. Onun üçün qadın bir qardaşın, yaxud bir ərin, ya da bir atanın oyuncağı, köləsi deyildi, qadın öz-özlüyündə, hər şeyə rəğmən azadlığa layiq bir varlıq idi. Məhz bu səbəbdən də bütün varlığı və yaradıcılığı ilə bunu təbliğ etməyə çalışırdı. 1952-ci ildə evindəki əsarətdən xilas olmaq üçün başqa bir məhbus həyatına razı olur. Hələ 17 yaşında ikən ailə qurur və bir il sonra bir oğlu dünyaya gəlir. Lakin oğlunun dünyaya gəlməsindən çox keçməmiş, əri ilə yaşadığı problemlər səbəbindən boşanır. Boşanmağının əsas səbəbi isə, 1954-cü ildə Tehranın məşhur dərgilərinin birində dərc olunan erotik şeiri olur. Şeirin mövzusu bir qadının əri olmayan kişi ilə yaşadığı erotik münasibətdən bəhs edir. Təbii ki, o şəraitdə heç bir ər "belə bir qadın" ilə yaşamağa razı olmazdı. Füruğ boşandıqdan sonra İtaliyaya gedir. Bir müddət sonra İrana qayıdaraq, kino çəkmək üçün bir sıra film şirkətlərinə müraciət edir və nəhayət həyatında növbəti macəralara pəncərə açacaq olan İbrahim Gülüstani ilə tanış olur. Gülüstaniyə olan qarşılıqsız sevgisinə görə dəfələrlə sərt təhdidlərə, təhqirlərə məruz qalır. Hətta bir neçə dəfə intihara cəhd etsə də, istəyinə nail ola bilmir. Füruğ bu münasibəti bir şeirində belə qələmə alır: "Mənim bədənim onun üçün sanki müvəqqəti bir seçimdir. Lakin mən bütün ağacların budaqlarında bir meyvə kimi yetişmək istəyirəm" Füruğ şeiri şeir kimi yaşayırdı. Həyatının hər dəqiqəsində şair olmalı olduğuna inanırdı. Sözləri də şeirə olan baxış bucağını ortaya qoyurdu. Yaşadığı müddət ərzində yazmağa davam elədi. Yazmaq onun üçün nəfəs almaq idi. Yazmaq onun üçün azad qadın olmaq, azadlığını yaşamaq idi. Füruğ, doğumu ilə ölümü arasındakı 32 illik qısa bir ömürə bütün bunları sığışdırmağı bacarmışdı. Onun ən böyük özəlliklərindən biri də, qadınlar şeir yaza bilməz tabusunu qırmaqdan ibarət idi. Əvvəllər qadın şairlər şeirlərində sevgidən bəhs etsə də, heç vaxt şeirlərində sevginin cinsini vurğulamaz, gizli saxlayardılar. Yalnız kişilər qadınlara şeir yaza bilər, onları istədikləri kimi vəsf edə bilərdilər. Füruğun yazdığı erotik şeirlər, üstəlik şeirlərində çəkinmədən şeirlərini ünvanladığı şəxsləri çılpaqlığı ilə vəsf etməsi, onun inqilabının əsas tərəflərindən biri idi. Lakin onun inqilabı özündən başqa hamıya nəsə qazandırırdı. Özü isə daim ən ağır mənəvi işgəncələrə məruz qalırdı. Belə ki "Divar" adlı şeirlər kitabı işıq üzü gördükdən sonra, bir qadına edilə biləcək ən ağır işgəncəyə məruz qalır. Oğlunu görməyi ona ömürlük qadağan edirlər. Dəfələrlə oğlunun oxuduğu məktəbə gedib onu gizli-gizli izləməsinə rəğmən, ona yaxınlaşıb çəkdiyi əzab-əziyyəti az da olsa susdura bilmir. Sonralar anası cüzam xəstəsi olan bir uşağı onun üçün övladlığa götürərək az da olsa oğlu üçün çəkdiyi həsrəti unutdurmağa çalışır. Elə bu səbəbdən də müasirləri onun haqqında belə deyirdilər: "İrandakı insanların nə qədər azad ola bildiyini, sırf şair olduğu üçün övladından məhrum edilmiş bu qadından analaya bilərik" "Həssas və incə bir gövdəylə iri, sərt iki məməylə bir sərxoşun, bir dəlinin, bir sərsərinin yatağında kirlədə bilər insan bir eşqin məsumiyyətini" deyən Füruğ, gecə vaxtı fırtınalı dənizin ortasında qalan gəmiyə bənzəyirdi. O gəmiyə ki, ertəsi gün günəş çıxsa da, fırtınanın təsirindən dağıntıları dənizin ortasında qalmışdır. Qısa ömrünə böyük şeylər sığdırmağı bacaran Füruğun şeir ölkəsinin vətəndaşı olan insan, eşqdən ən ağır zərbələri alsa belə, yenə də eşqi sevməyə başlayır. 32 yaşında ikən öz maşını ilə kinostudyadan çıxıb evə gedəndə, qəza şəraiti yarandığı üçün, məktəbdən uşaqları gətirən avtobus ilə toqquşmasın deyə maşını ağaca çırparaq gözlərini həyata əbədi olaraq yumur. Qarşı çıxdığı rejim onun cənazəsindən belə intiqam almağa çalışır. Mollalar "fahişə"nin cənaza namazını qılmayacaqlarını söyləyirlər. Atası tərəfindən rədd edilmiş qadın, kütlə tərəfindən də tərk edilmişdi. Cənazə namazı qılınmadığı üçün dəfni iki gün gecikdirilir. Nəhayət bir yazıçı tərəfində namazı qılınır və dəfn olunur. Füruğ haqqında söyləniləcək çox söz olsa da, onu təsvir etmək üçün kəlimələr kifayət eləmir. Füruğ ölsə də, yaratdıqları ilə bu gün də yaşamağa davam edir. Özünün dedyi kimi: "Quş ölür, sən uçmağı xatırla"

Mərahim Nəsib -”İranlı şairənin inqilabı”

20 01 2019 / 18:44 - Nəsr, ƏDƏBİYYAT
Sevgi görməyən bir qız uşağı, övladından ayrılmış ana, namussuz elan edilmiş aşiq, şeiri tanrısı hesab edən sənətkar və ən əsası isə, özünü tapmağa başlayanda həyatını itirən bədbəxt bir qadın-Füruğ Fərruxzad. Adının mən...
50614982_2431293097099963_4419162640505372672_n SÖZ UTANMASIN Allah verən ömrü elə yaşa ki, Səni təqib edən iz utanmasın. Ətrafa baxdıqca hər şeyi görmə, Dünyadan köçəndə göz utanmasın. Çalış ki, həmişə suyu üfür iç. Həyat yollarını ləyaqətlə keç. Ocaq qalayanda məkanı düz seç, Hənirti verdikcə köz utanmasın. Yaxşılıq əkəndə yerin dərin qaz, Çiçəyin vurmasın vədəsiz ayaz. Ay Seyyid, yazanda elə şeir yaz, Şe(i)rin oxunduqca söz utanmasın. QİYAMƏTİM VAR Ey oğul, diqqətlə qulaq as mənə, Sənə söyləməyə hekayətim var. Kiminə atadan çoxlu var-dövlət, Mənim də “Şeirlər” əmanətim var. Dəyərli, dəyərsiz, -sözə deyərlər. “Daşı da sındırır”,--gözə deyərlər. Səhvi arxada yox, üzə deyərlər, Xalq icində desəm, qəbahətim var. Birinin dalınca min dəfə- “Rəhmət”, Birinə söylənər,- “Goruna lənət”. Kiminin milyonu hec kimə qismət, Yavan bir loxmamla səxavətim var. Əyri yonulsa da, qələm düz yazar. Fərqi yox, ya gecə, ya gündüz yazar. Hikmətli kəlamı dahi kəs yazar, Daim dahilərdən dəlalətim var. Seyyidəm, düz yolu əyri getmirəm. Salam verdiyimdən salam güdmürəm . Qəsdlə, bilə-bilə günah etmirəm, Qorxuram, qabaqda qiyamətim var HARAYLADIM, QAYITMADI O İLLƏR Dönüb keçmişimə nəzər salıb mən, Harayladım, qayıtmadı o illər. Dedim ki, o vaxtdan gör indiyəcən, Dəyişib bax neçə-neçə nəsillər, Harayladım, qayıtmadı o illər. Gözümün önündən ötdü birbəbir, Hər şey varaq-varaq, həm sətir-sətir. Bilmədim heç necə keçdi bu ömür. Nə tez bu yaşıma gətirdi yellər, Harayladım, qayıtmadı o illər. Yapışdığım ətəyindən anamın, Oturduğum qucağında babamın, İnciyərək baxışından atamın, «Qışqırardım,- kömək edin, ay ellər»!, Harayladım, qayıtmadı o illər. Orta məktəb dövrü sirli-soraqlı. “Bayraqgötür”,”Qaçdı-tutdu” maraqlı. Lövhə qarşısında şairsayaqlı, Əzbərdən dediyim şeir-qəzəllər, Harayladım, qayıtmadı o illər. TÜSTÜMƏ MƏNİM Tale üz döndərib, bəxt perik düşüb, Qəm-kədər şığıyır üstümə mənim. Oynadır qılıncın əlində fələk, Dayanıb müntəzir qəsdimə mənim. Yaman üşüyürəm, yaman donuram. Özümü tək-tənha, aciz sanıram. Bəzən də alışıb elə yanıram, Ocaq həsrət çəkir istimə mənim. Seyyidəm, korlaşıb artıq yaddaşım, Hicran çəpərində çaş qalıb başım. Qurumun oduna qalanmır yaşım, Kainat bürünüb tüstümə mənim. SÖZ DEYƏNİ VAR Xöşbəxt o kəsdir ki, evə gələndə, Həsrətlə yolunu gözləyəni var. Hər səhər geyinib işə gedəndə, Dalınca su atıb izləyəni var. Sənin dərdlərini öz dərdi bilə, Qəmində ağlaya, şadında gülə, Evinin sirrini yaymayıb elə, İçində saxlayıb gizləyəni var. Arada yarada hörmət, ehtiram, Uğur qazandıqca verə hey ilham, Şirin ləhcəsiylə hər səhər-axşam, Ürəkdən can deyən soz deyəni var.

Seyyid Süleyman – Şəhidlər

20 01 2019 / 00:22 - Nəsr, ƏDƏBİYYAT
O şənbə gecəsi tariximizə, Azadlıq kəlməsin yazdı ŞƏHİDLƏR. Yetmiş il baş kəsən bir əsarətin, Əbədi məzarın qazdı ŞƏHİDLƏR. Candan əziz tutub ana torpağı, Yağıya silahsız verib göz dağı, Qanlarıyla yuyub solmuş bayrağı, ...
20 yanvar

İsmаyıl İmаnzаdə – 20 YАNVАR ЕTÜDLƏRI

16 01 2019 / 16:19 - Gündem, Nəsr, ƏDƏBİYYAT
(pоеmа)   О gеcə Хəzərin sinəsi şаn-şаn, Bаkı qаn içində çаlхаlаnırdı. О gеcə hikkəsi sədləri аşаn, Krеml özünü qаlib sаnırdı.   Tаnklаr şütüyürdü küçə uzunu, Şəhər diksinirdi аtəş səsindən. Yenə bоzаrtmışdı gö...